Nekrolog

(zbiór Biblioteki Narodowej)

 

W wieku 96 lat zmarł Tadeusz Rolke – jeden z najwybitniejszych polskich fotografów, prekursor polskiej fotografii reportażowej. W latach osiemdziesiątych. współpracownik Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”

Podczas II Wojny Światowej był członkiem Szarych Szeregów, uczestnikiem powstania warszawskiego na Mokotowie Dolnym (pseud. „Wilk”). Po 2 września 1944 trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, po czym został wywieziony na roboty przymusowe w głąb Niemiec.

W 1952 został aresztowany na podstawie sfabrykowanego przez Urząd Bezpieczeństwa oraz prokuraturę oskarżenia o udział w „organizacji przestępczej” kierowanej przez Władysława Jaworskiego, działającej pod nazwą „Ruch Uniwersalistów”. Organizacja ta miała rzekomo dążyć do obalenia ustroju państwowego.

Postawiono mu również zarzut przechowywania materiałów uznanych za szkodliwe dla państwa – w tym przypadku chodziło o broszurę wypożyczoną z ambasady amerykańskiej. W okresie od czerwca 1952 do sierpnia 1953 był przetrzymywany w więzieniu znanym jako „Toledo”, mieszczącym się przy ulicy Ratuszowej w Warszawie. Następnie Wojskowy Sąd Rejonowy skazał go na karę siedmiu lat pozbawienia wolności. Początkowo trafił do Zakładu Karnego w Barczewie, gdzie spędził dwa miesiące, a potem został przeniesiony do więzienia w Iławie. We wrześniu 1954, dzięki warunkowemu zwolnieniu w ramach amnestii, powrócił do Warszawy. Jako osoba uznana za wroga państwa ludowego nie otrzymał zgody na kontynuowanie studiów.

Początki jego twórczości przypadły na lata 50. XX w. W fotografii reportażowej starał się oddawać polską rzeczywistość, tworzyć interwencyjną fotografię reportażową. Zajmował się m.in. warunkami życia Cyganów w podwarszawskich miejscowościach. Rejestrował też życie artystyczne stolicy. Publikował w tygodnikach „Stolica”, „Świat” oraz w miesięcznikach „Polska” i „Ty i Ja”. Fotografował modę dla „Przekroju”, ukazującego się wówczas w Krakowie. Od 1970 r. przebywał na emigracji w Niemczech. Prace Tadeusza Rolke znalazły się na łamach „Sterna”, „Die Zeit”, „Der Spiegel” i „Art”.

W 1980 roku, gdy rozpoczęły się strajki na wybrzeżu powrócił do kraju, aby dokumentować działalność NSZZ „Solidarność”. Udostępniał swoje zdjęcia do podziemnych wydań prasy Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”. Jego zdjęcie widniej, na jednym z pierwszych plakatów NSZZ „Solidarność”.

Postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy z 15 lipca 2019 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

Ostatnie pożegnanie Taduesza Rolke odbędzie się 21 lipca 2025 roku o godzinie 11:30 w Kościele Rzymskokatolickim Środowisk Twórczych pw. św. Andrzeja Apostoła i Brata Alberta, przy placu Teatralnym 18 w Warszawie. Po ceremonii w kościele, pochówek odbędzie się na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim, przy ul. Młynarskiej 54/56/58 w Warszawie o godzinie 13:00.